Gombrowicz. Ja, geniusz to podróż pełna zagadek i znaków zapytania. Zaczyna się na długo przed 1904 rokiem i kończy śmiercią pisarza. To nie tylko podróż, w czasie której z nieopierzonego ziemiańskiego syna wyrośnie pewny swej indywidualności twórca, kreujący zupełnie nowy język filozof i w końcu zmęczony sławą człowiek, to również wędrówka przez kompleksy polskiej - i nie tylko - literatury, historii, tradycji i obyczajowości.
Tom pierwszy wprowadza w zawiłości życia rodzinnego i ziemiańskiego na tle historii rodów Gombrowiczów i Kotkowskich. Mały Itek, "dziwak", niemieszczący się w wielkopańskim comme il fault, przeobraża się w pisarza Witolda, który własne klęski i lęki przekuwa konsekwentnie w swój oręż. Wydanie Pamiętnika z okresu dojrzewania otwiera mu drzwi do warszawskiego środowiska literackiego, poznaje Schulza, Witkacego i zaczyna "prowadzić swoje gry" przy stoliku nad małą czarną. Fascynuje i odpycha, usilnie walcząc o "narzucenie" siebie. W 1938 roku wydaje Ferdydurke, ale sukces pierwszej powieści przytłumia zbliżająca się wojna. Podróż do Argentyny uchroni Witolda przed wojennym losem, który przypadnie jego bliskim, a równocześnie pozwoli się ostatecznie wyzwolić, doszlifować warsztat literacki i oddać homoerotycznym przygodom w labiryncie Buenos Aires. Gdy w 1945 roku kończy się wojna, Witold nie zamierza wracać do Polski i rozpoczyna los pisarza na emigracji.
Mieszkanie przy ulicy Venezuela 615 i kawiarnia Rex stają się sceną kolejnego aktu w życiu Witolda Gombrowicza. Pisarz, który decyduje się zostać w Ameryce Południowej, zaczyna batalię o tłumaczenie Ferdydurke. Choć kończy się ona klęską, wprowadza w jego życie jedną z najważniejszych dla niego osób, młodego Alejandra Rússovicha. Ponieważ brak środków do życia staje się coraz bardziej dotkliwy, czterdziestoparoletni Witold musi podjąć pierwszą etatową pracę - urzędnika w banku. Przełomem w życiu pisarza okaże się nawiązanie współpracy z paryską "Kulturą", która opublikuje kolejne części Dziennika i Trans-Atlantyku.
Gombrowicz znów zaczyna być czytany, lecz dopiero tłumaczenie jego dzieł we Francji oraz wywalczone przez Kota Jeleńskiego stypendium w Niemczech w 1963 roku pozwolą na powrót do Europy na pokładzie Frederico C. Mijają lata, zanim osiąga stabilizację i staje się starszym panem z Vence, który czeka na Nobla u boku młodej towarzyszki życia Rity Labrosse. Umiera w 1969 roku nękany przez astmę i kłopoty z sercem, nie otrzymawszy tej najważniejszej nagrody literackiej i pozostając "najbardziej znanym z nieznanych pisarzy".
Choć trudno w to uwierzyć, Gombrowicz. Ja, geniusz to pierwsza pełna biografia pisarza. Klementyna Suchanow przez lata zbierała materiały, prowadziła rozmowy i podróżowała śladami Gombrowicza. Efektem jest monumentalne dzieło, w którym odbija się nie tylko Itek/Witold, ale także fermentująca kulturowo Europa XX wieku na tle skomplikowanych historycznych wydarzeń.
Jest sierpień 1939 roku. Witold Gombrowicz wsiada na pokład statku "Chrobry", zmierzającego do wybrzeży Argentyny. Podczas rejsu dowiaduje się o hitlerowskiej napaści na Polskę. Postanawia zostać w Buenos Aires. Wiele lat później śladami pisarza wyrusza Laura Pariani. Poznaje niezwykłą atmosferę Buenos Aires i odkrywa tajemnicę hiszpańskiego przekładu Ferdydurke i czar miejsca, którego nie zdoła zapomnieć. Literackiem świadectwem tego wyjątkowego spotkania jest powieść o Witoldzie Gombrowiczu - pisarzu, człowieku, emigrancie.
UWAGI:
Tyt. oryg.: "La straduzione" 2004.
DOSTĘPNOŚĆ:
Dostępny jest 1 egzemplarz. Pozycję można wypożyczyć na 30 dni
pod red. Jana Pacławskiego, Andrzeja Dąbrowskiego ; Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego [>>] w Kielcach, Kieleckie Towarzystwo Naukowe, Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Witolda Gombrowicza w Kielcach.
